“Als de ziel van de thee het blad is, dan is het water het hart.”
Er wordt wel eens gezegd ‘als de ziel van de thee het blad is, dan is het water het hart’. Water, dat tot 99% of meer van een kop thee uitmaakt, is een vaak over het hoofd gezien ingrediënt dat een enorme impact heeft op de smaak, het aroma en het uiterlijk van elke kopje thee. Eenvoudig gezegd, slecht water betekent slechte thee.
Zoals een Chinees gezegde mooi verwoordt: “Water is the mother of tea, a teapot its father, and fire the teacher.” Dit onderstreept hoe fundamenteel water is – zonder zuiver, goed water kan zelfs de beste thee niet tot zijn recht komen. Net zoals een moeder het leven schenkt, geeft water leven aan de theebladeren, laat het hun aroma’s ontwaken en brengt het hun ware karakter naar voren.
Vier sleutelfactoren die de smaak van je thee bepalen
De perfecte kop thee ontstaat niet zomaar — het is een samenspel van vier belangrijke elementen: de theeblaadjes, de temperatuur van het water, de infusietijd (hoe lang je de thee laat trekken) én de waterkwaliteit. Terwijl veel theeliefhebbers vooral letten op de soort thee of hoe lang deze moet trekken, wordt de rol van water vaak onderschat. Toch maakt water meer dan 99% uit van je kopje thee. De juiste combinatie van deze vier componenten bepaalt of je thee zijn volle aroma, smaak en karakter ontwikkelt — of juist vlak, bitter of troebel wordt.
Aangezien 99 procent van een kop thee uit water bestaat, is de kwaliteit van het gebruikte water uiterst belangrijk. Oude Chinese meesters vermaakten zichzelf door te raden naar de bronnen van het water dat gebruikt werd voor hun thee. Lu Yu beweerde dat “het meest geschikte water uit dezelfde regio als de thee komt”, omdat wanneer het in contact komt met het water dat de theeboom zijn hele leven dronk, “de bladeren hun ware aard zullen onthullen”. Volgens Lu Yu was bergbeekwater het beste, gevolgd door rivier- en bronwater. Een nogal utopisch ideaal vandaag de dag, maar het gebruik van water van hoge kwaliteit wordt sterk aangeraden.
In België gebruiken we vaak gewoon kraanwater om thee te zetten, maar eigenlijk is dit niet ideaal voor een goed kopje thee. Kraanwater bevat namelijk veel kalk en mineralen, die de smaak beïnvloeden. Wie echt het beste uit zijn thee wil halen, gaat best een stapje verder.
Wetenschap van water
Er zijn 4 belangrijke componenten van water die de smaak van thee beïnvloeden:
- Mineralen: Mineralen lossen op in water als het over rotsformaties stroomt. Mineralen, (vooral calcium, magnesium, natrium, kalium, chloride, sulfaat) beïnvloeden de smaak, geur en troebelheid van thee.
- Totale hardheid: De hoeveelheid opgeloste calcium- en magnesiumionen in het water. Te veel maakt de thee troebel en kan “schuim” of een film veroorzaken.
- Droogrest: De hoeveelheid opgeloste vaste stoffen (zoals mineralen en zouten) die achterblijven wanneer water volledig verdampt.
- Voor een optimale smaak van thee is lage droogrest én lage hardheid ideaal. Te veel mineralen (droogrest) of te veel kalk (hardheid) kunnen de smaak beïnvloeden of de infusie belemmeren.
- Organische verbindingen (VOCs): VOCs staat voor Volatile Organic Compounds, oftewel vluchtige organische stoffen. Dit zijn koolstofverbindingen die makkelijk verdampen bij kamertemperatuur. Ze komen van nature voor, maar ook door industriële en huishoudelijke activiteiten. Ze kunnen in drinkwater terechtkomen via industriële lozingen, pesticiden, oude leidingen, of grondwatervervuiling en zorgen voor ongewenste geuren en smaken, zelf bij heel lage concentraties.
- Chloor: Chloor wordt toegevoegd om water te zuiveren, maar kan geur en smaak beïnvloeden. Zelfs kleine hoeveelheden chloor kunnen de delicate aroma’s van thee verstoren. Het water koken verwijdert maar een deel van het chloor.
In de eerste plaats wil je vooral zacht water gebruiken, met een niet te grote mineraalinhoud, want deze beïnvloed de smaak, de kleur, de helderheid en het aroma. Hardheid van 1–4 grains is ideaal, té hard water zal de smaak afvlakken. Kies bij voorkeur water met een pH-waarde tussen 6 en 7, dus licht zuur tot neutraal. Ter referentie: een neutrale pH ligt tussen 6 en 8. Ook heel belangrijk is een zo laag mogelijke droogrest. Je vindt dit op flessenwater aangeduid in mg/L of je kan het water meten met een TDS-meter. Voor de beste smaak gebruik je bij voorkeur water met een TDS-waarde (totaal opgeloste vaste stoffen) tussen 50 en 150 ppm. Ook wordt aangeraden om water zonder VOCs te gebruiken.
Richtlijnen voor goed water
Het beste water voor thee is dus zacht water met een lage droogrest. Hard, kalkrijk water moet worden vermeden, evenals water beladen met calciumoxide, magnesium, lood en chloor. Het ideale water is pH-neutraal en bevat weinig mineralen en veel zuurstof.
Beste water voor thee (in volgorde):
- Bergbeekje
- Wilde rivier
- Bronwater of flessenwater (bv. SPA, Mont Roucous, Mont Calme…)
- Gefilterd water (bv. Brita filter)
Gebruik nooit kraanwater, tenzij gefilterd. Gebruik ook zeker geen gedestilleerd water, want hierbij verlies je het kenmerkend karakter van de thee.
Flessenwater versterkt de smaken in de thee, terwijl gefilterd kraanwater deze juist kan afzwakken. Dit omdat een eigen filter nooit alle onzuiverheden volledig uit het water kan halen. Door goed water te gebruiken, komen de pure en subtiele smaken van de thee beter tot hun recht.
Enkele praktische tips voor thuis
- Kook het water: Water koken is de eenvoudigste en meest effectieve manier om het te zuiveren. Door het te koken worden de meeste bacteriën en virussen die in het water aanwezig kunnen zijn, gedood. Het helpt ook om chloor te verwijderen.
- Gebruik een waterfilter: Waterfilters kunnen onzuiverheden verwijderen en de smaak van het water verbeteren. Er zijn verschillende soorten waterfilters verkrijgbaar, waaronder actieve koolstoffilters, omgekeerde osmosefilters en ultraviolette filters. Waterfilters zijn niet alleen beter voor de smaak van je thee, maar ook een ecologische keuze. Ze verminderen de noodzaak voor flessenwater en helpen zo plastic afval te beperken – goed voor je kopje én voor de planeet.
Tip: Wil je VOCs uit je kraanwater halen? Gebruik een actieve koolstoffilter – die is effectief in het verwijderen van de meeste VOCs en verbetert ook geur en smaak. Een voorbeeld hiervan is een Brita filter.
- Gebruik flessenwater: Flessenwater is gezuiverd en bevat geen verontreinigingen die de smaak van thee kunnen beïnvloeden. Bronwater is geschikt voor het zetten van de beste thee, omdat de natuurlijke mineralen in bronwater zich binden aan de polyfenolen in thee en zo een voortreffelijke smaak creëren.
Tip: Voor op kantoor is SipWell water, met een droogrest van 130 mg/L, een goede optie.
- Cold brew thee: Door thee koud te zetten, neemt de minerale smaak af en blijft het kopje helder, zonder de troebelheid die hard water vaak veroorzaakt.
Doe zelf de test: kraanwater, gefilterd kraanwater en flessenwater.
De kwaliteit van water verschilt sterk, en dat merk je pas echt wanneer je zelf verschillende soorten water naast elkaar gebruikt om thee te zetten. Probeer het eens: zet dezelfde thee met kraanwater, flessenwater en gefilterd water. Je zult verbaasd zijn over de smaakverschillen — en zelfs over het kleurverschil in het kopje. Kraanwater is ook sterk afhankelijk van waar je woont; in sommige regio’s is het zacht en geschikt voor thee, terwijl het elders juist te hard of mineraalrijk is. Door te experimenteren ontdek je welk water de aroma’s en nuances van je favoriete thee het best naar voren laat komen.
Disclaimer: Water is een complex, wetenschappelijk onderwerp. In deze blog hebben we geprobeerd om het op een toegankelijke en boeiende manier te benaderen. Vragen, opmerkingen of suggesties zijn steeds welkom.
Bronnen
Sturk, T., Pettigrew, J., & Hecks, C. (2022). The ultimate ingredient for the perfect cup of tea: A white paper by the UK Tea Academy. UK Tea Academy. https://www.ukteaacademy.co.uk/wp-content/uploads/2022/01/UKTAwhitepaper.pdf
Caron, K., & Hodge, F. (2021). Tea: History, terroirs, varieties (3e ed.). Firefly Books.